از علل و عوامل عدم جوانگرایی در کشور می توان به: ۱)عدم  اعتماد به جوانان و احساس نگرانی از اینکه بدون تجربه و سابقه اجرایی نمی توان مدیریت یک دستگاه دولتی یا سازمانی را به یک جوان سپرد. کما اینکه در سال های ماضی نیز جانشین پروری در این امر صورت نگرفته است.

۲) تفسیر نادرست از بیانیه گام دوم انقلاب و ربط دادن به آمادگی جسمانی و یاد دل جوان داشتن۳) بحث تنگ نظری و حسادت و احساس خطر کردن برای صندلی مدیریتی خود که «نکند فردا جای من را بگیرد»، متاسفانه بیشتر از همه دلایل گریبان گیر شده است و باعث هدر رفت ظرفیت جوانی و حتی منجر به مهره سوزی جوانان می شود. ۴) جوانان بارها دستاویز جناح ها و طیف های مختلف سیاسی برای دستیابی به اهداف گوناگون بوده اند اما هر زمان که برخی ها از طریق جوانان به اهداف خود می رسند دیگر جایی برای جوانان نیست.۵)نادیده گرفتن پتانسیل جوانان در عرصه های شغلی درد جامعه جوان ایرانی بوده و سال هاست مطالبات به حق این قشر بی پاسخ مانده است. ۶) تعبیر جوانگرایی توسط برخی ها مفهومی مهم است که از سوی شارعان آن مدعی ها، استقرار شکلی از شایسته سالاری در گزینش افراد برای موقعیت های شغلی است که متاسفانه فقط وجه پوپولیستی اش نمایان شده است.

۷) در بحث جوانگرایی مدیریتی در ایران بطور کلی با دو چالش مواجه هستیم: اول) طبقه بسته مدیریت میانی و کلان است که عمدتاً در نهادهای دولتی شاهد آن هستیم و چهره های پیر و تکراری که در مناصب مدیریتی کشور جا خوش کرده اند و عرصه را برای ورود تفکر خلاق و نو جوانان تنگ کرده است و دوم تناقض موجود میان رویکرد جوان گرایانه با شایسته سالاری در حوزه مدیریت است. متاسفانه جوانگرایی اسم رمزی برای دور زدن صلاحیت گرایی شده است. سیستم باید به گونه ای باشد که فرد بتواند خلاقیت های خود را بروز دهد و اگر چنین باشد طبعاً در اقتصاد و تحول سازمان ضمن اینکه افزایش چشمگیر راندمان کاری را در پی خواهد داشت بلکه بطور خودکار جوان نیز رشد خواهد کرد. چهل سال پیش جوانانی که انقلاب کرده اند و در سطح وزیر، وکیل و مدیر وارد ساختار بروکراتیک کشور شده اند و در طول این چهار دهه همین عده در مناصب مختلف جابجا شده اند که بر همین اساس اصلاً ضرورتی به پاسخگویی برای تصدی مناصب نمی دانند.

بنابراین آنچه امروز در عرصه حاکمیتی با آن روبرو شده ایم نه تنها چرخش نخبگان نیست بلکه در فقدان رقابت مردم سالاری و مبتنی بر شایسته سالاری شاهد حضور تعداد محدودی از چهره های تکراری در مناصب بالا یا مدیریت های میانی و جابجایی آن در این سمت ها هستیم. از همین رو برای شکستن این سیکل معیوب و بهبود وضعیت فعلی قوانینی مانند منع بکارگیری بازنشستگان می تواند راهگشا باشد که متاسفانه علیرغم منع بازهم برخی از مسئولان تمرد کرده و مشغول کار کردند و دلیل آن شاید مستحکم تر کردن تیم بندی خود و پایبندی به وعده هایی که در انتصاب داده، می تواند باشد.

باید توجه کرد که جوانگرایی مربوط به سن نیست بلکه منظور توأم با تجربه محوری و شایسته سالاری است. اگر در زمینه جوانگرایی تجربه و شایسته سالاری را نادیده بگیریم آنچه شاهد خواهیم بود ژن خوب گرایی است. بنابراین وقتی از جوانگرایی صحبت می کنیم زمینه و کانتکست بحث اهمیت فراوانی دارد.

با توجه به آمار سیستم های مربوطه؛ متوسط سن شورای اسلامی شهری در کشور بالای ۳۵ سال، متوسط سن در مجلس در حال حاضر بالای ۴۵ سال، در دولت بالای ۴۵ سال، در مجمع تشخیص مصلحت نظام ۶۵ سال، در شورای نگهبان بالای ۷۰ سال و در مجلس خبرگان نیز بالای ۸۰ سال است. فهم اقتضائات مدیریتی کشور در تحقق و تشخص طرح های ابتکاری و راهگشا و نهایتا توانایی برای حل مشکلات را می طلبد که متاسفانه بجای پرداختن به این بحران مدیریتی، فعلاً بحث بر سر خط مشی هاست حتی یک خط راست را با چند تفسیر(عمودی، افقی و مورب) غلط حساب کرده و فرد راستی را با خط مشی همسوی همسو به حاشیه می برند، حالا سایر خط مشی ها پیشکش.

یادداشت از حسن سروری