در روزهای پایانی سال ۱۳۹۹، اردبیل در عرصه فرهنگ و ادب، چهره تمدنی خویش را در سطح ملی و بین المللی نشان داد.‌ خبر رونمایی از جلد نخست:

لغت نامه تُرکی آذربایجانی پرتوی از نور خورشید معنوی و فرهنگی بود که دلهای پاک را منّور و قلوب شیطانی را مکدر ساخت. این اقدام فاخر را که نشان از نشان های تمدنی و مکتبی اردبیل است، از صمیم دل به اردبیلِ چشمِ آذربایجان و قلبِ ایرانِ اسلامی و معمار ” تمدن ناب شیعی” تبریک عرض می کنم.
از زیبایی های حرکت مقدس تدوین لغت نامه تُرکی آذربایجانی، نظارت آیت الله دکتر سید حسن عاملی تجلی ولایت در استان و مجتهد نامی دارالارشاد اردبیل بر این ” گام بزرگ” در عرصه فرهنگ و ادب است. ورود نماینده ولی فقیه به این عرصه، نشان از ظرفیت متعالی نظام جمهوری اسلامی ایران است که مردم آن به نام اسلام، انقلاب کرده و نظام مبتنی بر آموزه های اسلامی تشکیل داده اند.‌ افق نهایی حرکت تکاملی این نظام ” تمدن نوین اسلامی” است.‌ در این تمدن آرم پرچم هویتی ” الله” است و بس، نه ایرانشهری با چهره شیر و خورشید و شمشیر استبدادی و نه قوم گرایی با تصویر بوزقورد و عقاب و نقاب صلیبی و صهیونیستی! تمدن نوین اسلامی، سعه صدر و چشم انداز فرهنگش به درازای تاریخ و به فراخنای پیام قرآن در گیتی است.‌ این سعه صدر، فرهنگ و ادب و زبان و لغت اُمم و ملل نیاز دارد تا چه رسد به فرهنگ و لغت فاخر تُرک، پارس، عرب، کُرد، خوزیان، مازنی، خراسانی و… در قلمرو سرزمینی ایران اسلامی!!
در این نگاه تمدنی و منش الهی است که ارزش والای نظارت علمی مجتهد نامی اردبیل بر تدوین” لغت نامه تُرکی آذربایجانی” آشکار می شود.‌ ارزشی که چه بسا موجب کین و خُبث مزدوران بیگانه و عناصر نفوذی ضد انقلاب شده و در عرصه رسانه ای: ” بایقوش لار باننادا”

از تجلیات زیبایی دیگر این حرکت فاخر، مسئولیت و سرپرستی ” احد بیوته” چهره هنری مردمی بر جمع آوری و پالایش و تنظیم و تدوین این اثر گرانسنگ و ذی قیمت است.‌ هنر اصلی در تدوین لغت نامه آن است که” زبان توده مردم” و واژگان اصلی مرسوم در آلاچیق ایل و خانه روستایی و محلات شهری را احساس و درک کند.‌ الحق، احد بیوته پرورش یافته در دامن ایل و ده و شهر، تعلیم دیده در هیئت های مذهبی مردمی و اُنس گرفته در محفل بازی های بومی و محلی و صاحب مدارج علمی” مدیریت امور فرهنگی” لایق آن است که کلمه ناب و لغت اصیل از زبان زن و مرد تُرک این دیار بشنود و با امانت داری الهی آن را در مجلدات لغت نامه تُرکی آذربایجانی ثبت و ماندگار سازد.‌ البته ممکن است این مرام مردم محوری در تدوین لغت نامه تُرکی آذربایجانی خوشایند دریوزگان و تفاله های خبیث ضد تُرک شیعهِ حافظِ ایرانِ اسلامی نباشد. آن سان که هنر متعالی طنز محلی و بومی تُرکی “احد” نیز حسادت و خباثت عناصر قوم گرا و ضد تمدن اسلامی را بر می انگیزد.
سلام و صلوات الهی بر انسانهایی که این لغات و کلمه ها از سینه پاک و لسان شریف شان جاری و بیان می شود. و رحمت و برکت الهی نصیب تمام مسئولین ، اساتید و کارشناسان فرهنگ و ادب زحمتکش در جمع آوری و پرورش و تدوین این لغات ماندگار در سینه تاریخ باد که رسالت انسانی و الهی شان را بموقع و بدرستی درک و عمل کردند.
اینجا، اردبیل است، مهد تمدن بین النهرین شمالی، بنیانگذار اولین دولت متمرکز “ماد” به رهبری نیکانی از وارثان تمدن آراز، چشمه جوشان وحدت ملی و کانون ناب تشییع علوی! گام های فرهنگی سرنوشت ساز در زندگی انسانهای عاشق” تمدن نوین اسلامی” باید از اردبیل آغاز شود. پیوند فرهنگی عرب، تُرک، ایرانی، سه محور تمدن اسلامی باید در اردبیل :  حسین چیلر مَکانی گره زده شود.‌

الگوی که پرچمدارانی چون مولانا الهی اردبیلی و فقیه نامدار آیت حق مقدس اردبیلی با تالیف آثارشان به زبان عربی، تُرکی و فارسی برای ما به ارث گذاشتند.‌ این میراث گرانبها در نگرش فرهنگی و ادبی، حافظان غیرتمند می خواهد.‌ غیرتی که هم بتواند آرم” الله” در پرچم ایران اسلامی را حفظ کند. و هم بسان ” الله” بر فرهنگ و ادب تُرک، پارس و عرب و…‌احترام بگذارد.

عضو کانون پاسداران اهل قلم
پژوهشگر تاریخ مرزداران آذربایجان
میرنبی عزیززاده ۱۴۰۰/۰۱/۲۹